Dar Kanal Neden Olur? 

“Belim ağrıyor, yürürken bacaklarıma yayılan bir yanma var, dinlenince geçiyor ama biraz yürüyünce tekrar başlıyor…”
Bu cümle tanıdık geldi mi?
Aslında bu, dar kanal (tıpta spinal stenoz) yaşayan kişilerin en sık anlattığı tablo. Peki bu “dar kanal” denilen durum tam olarak nedir ve neden olur?

Hadi gel, birlikte konuşalım. Bu yazıda tıbbi terimleri karmaşıklaştırmadan, herkesin anlayabileceği bir dille anlatacağım. Çünkü “dar kanal neden olur?” sorusu, genellikle bir teşhisten sonra değil, hastanın yaşadığı günlük sıkıntılarla başlıyor.

Dar Kanal Nedir?

Önce şu temel soruyu açıklayalım:
Omurga, omur kemiklerinin üst üste dizilmesiyle oluşan bir yapıdır ve içinden omurilik dediğimiz sinir hattı geçer. İşte bu sinirlerin geçtiği boşluğa “spinal kanal” denir. Zamanla veya bazı hastalıkların etkisiyle bu kanal daralırsa, sinirler sıkışır. Bu duruma da “dar kanal” ya da “spinal stenoz” denir.

Belde olursa “lomber dar kanal”, boyunda olursa “servikal dar kanal” olarak adlandırılır.
Her iki durumda da sinirler baskı altında kaldığı için ağrı, uyuşma, güçsüzlük ve yürüme zorluğu gibi şikayetler ortaya çıkar.

Dar Kanal Neden Olur? (Kısa Cevap)

En basit haliyle söyleyelim:
Dar kanalın en sık nedeni yaşla birlikte omurga dokularında meydana gelen dejenerasyondur.
Yani, yaşlanma süreciyle birlikte omurların etrafındaki bağlar kalınlaşır, kemikler büyür, diskler dışa taşar ve kanalın içindeki boşluk daralır.

Ama sadece yaş değil.
Travmalar, doğuştan gelen yapısal darlık, fıtıklaşma, skolyoz (omurga eğriliği) veya geçirilen ameliyatlar da kanalın daralmasına neden olabilir.

Şimdi bunu biraz daha sohbet havasında açalım.

Yaşla Birlikte Gelen Değişimler: “Zamanla Oluyor İşte…”

Bazen hastalar şöyle diyor:

“Hocam, gençken taş gibiydim, şimdi yürüyünce bacaklarım yanıyor, oturunca rahatlıyorum. Bu nasıl oluyor?”

Cevap çok net:
Yıllar geçtikçe omurga da yaşlanıyor. Tıpkı saçların beyazlaması, cildin kırışması gibi, omurga yapısında da dejenerasyon başlıyor.
Diskler (omurlar arasındaki yastıkçıklar) su kaybediyor, elastikiyetini yitiriyor. Disk yüksekliği azaldıkça kemikler birbirine yaklaşıyor, aradaki bağ dokuları kalınlaşıyor.

Bazen vücut, dengesini korumak için “ekstra kemik” üretmeye başlıyor — buna osteofit yani kemik çıkıntısı diyoruz.
İşte bu çıkıntılar da kanalın içini daraltıyor.

Kısacası:

“Zamanla olur hocam” dediğimiz şey, aslında sinirlerin geçtiği alanın giderek sıkışması demek.

Doğuştan Gelen Dar Kanal: “Benimki Genetik mi?”

Bazı kişilerde ise dar kanal, doğuştan var olan bir durumdur.
Omurilik kanalı yapısal olarak zaten dar olabilir. Bu kişilerde genellikle 30’lu-40’lı yaşlardan itibaren şikayetler başlar.
Yani henüz yaşlılıkla ilgili bir bozulma başlamadan bile sinirler baskı altında kalabilir.

Bir hasta şöyle anlatmıştı:

“Benim babamda da aynı şey vardı, o da genç yaşta bastonla gezmeye başladı.”

Evet, bu bazen genetik yatkınlıkla da ilgilidir.
Bazı kemik yapı tiplerinde, omurların kanal açıklığı doğal olarak daha dar olabilir.

Travmalar ve Yaralanmalar

Ani bir düşme, trafik kazası veya spor sırasında omurgaya alınan darbeler…
Bu tür travmalar, omurlarda kırık, kayma veya yumuşak dokularda şişlik oluşturabilir.
Sonuç? Kanal daralır, sinirler baskı altında kalır.

Örneğin, beline düşen bir kişi, yıllar sonra bile “niye benim bacaklarımda yanma var” diye düşünür.
Aslında olay çoktan gerçekleşmiştir, sadece etkisi zamanla belirginleşir.

Fıtıklaşma da Suçlu Olabilir mi?

Kesinlikle evet.
Bel fıtığı veya boyun fıtığı, kanalın daralmasına en sık katkı yapan faktörlerden biridir.
Diskin dışa taşması, zaten sınırlı olan alanı daha da daraltır.
Özellikle dar kanal zemininde gelişen bir fıtık, sinir basısını iki kat artırır.

Bu yüzden bazı hastalarda hem bel fıtığı hem dar kanal birlikte görülür.
Bir hasta “Fıtık mı var, dar kanal mı?” diye sorduğunda çoğu zaman cevabı “ikisi de” olur.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) ve Dar Kanal İlişkisi

Omurga düzgün durmadığında, yük dağılımı bozulur.
Skolyoz dediğimiz bu eğrilik, zamanla bazı bölgelerde kanalın daralmasına yol açabilir.
Özellikle ileri yaşta skolyoz gelişen kişilerde, bir tarafta sinir sıkışması daha belirgindir.

Kimi hasta şöyle der:

“Hocam sağ bacağım ağrıyor ama sol tarafımda hiçbir şey yok.”
Bunun nedeni genellikle eğriliğin yönüne göre değişen basıdır.

Kilo ve Duruş Bozukluğu Etkisi

Fazla kilo da omurgaya binen yükü artırarak dolaylı yoldan dar kanal oluşumuna katkı sağlar.
Özellikle karın bölgesindeki yağlanma, omurga eğriliğini artırır, bel çukurunu derinleştirir.
Bu da zamanla diskler üzerine ekstra baskı yapar.

Bir diğer etken: duruş bozukluğu.
Saatlerce masa başında eğik oturmak, telefona bakarken başı öne eğmek gibi alışkanlıklar, boyun ve beldeki yük dengesini bozar.
Bu da dejeneratif süreci hızlandırır.

Geçirilen Ameliyatlar ve Yapışıklıklar

Bazı durumlarda, geçirilmiş omurga ameliyatları sonrası oluşan skar (yara dokusu) da kanalı daraltabilir.
Cerrahi sonrası oluşan yapışıklıklar sinirlerin rahat hareket etmesini engeller.
Bu da ağrı, uyuşma ve karıncalanma şeklinde hissedilir.

Bir hasta anlatmıştı:

“Fıtık ameliyatı olmuştum, bir süre rahattım ama şimdi aynı yer yine ağrıyor.”
İşte bazen sebep, yeniden fıtık değil, o bölgede oluşan skar dokusudur.

Dar Kanalın Belirtileri: Vücudun Sinyalleri

Dar kanal neden olur sorusunun ardından en çok gelen soru:
“Nasıl anlarım bende dar kanal var mı?”

Cevap aslında vücudun kendi sinyallerinde gizli.
Bel bölgesinde olursa genellikle:

• Uzun yürüyüşlerde bacaklarda ağrı, yanma veya uyuşma,

• Eğilince rahatlama, dik durunca artan ağrı,

• Dinlenmeyle geçen ama tekrar yürüyünce başlayan yorgunluk hissi olur.

Boyun bölgesinde olursa:

• Kollar ve ellerde uyuşma,

• Denge kaybı,

• İnce işlerde beceri azalması (örneğin düğme ilikleyememek) görülebilir.

Bu şikayetler, kanalın ne kadar daraldığına bağlı olarak hafiften şiddetliye değişir.

Dar Kanal Kimlerde Daha Sık Görülür?

Dar kanal genellikle 50 yaş sonrası ortaya çıkar, ama gençlerde de olabilir.
Risk faktörlerini şöyle özetleyebiliriz (ama maddelemeden konuşalım):

Uzun yıllar ağır iş yapan kişilerde, özellikle sürekli eğilip kalkma gerektiren mesleklerde risk artar.
Kadınlarda menopoz sonrası kemik yapısı zayıfladığı için kanal darlığına zemin hazırlanabilir.
Sporla ilgilenen ama bel kaslarını yanlış kullanan kişilerde de mikroskobik yıpranmalar zamanla bu tabloyu doğurabilir.

Dar Kanal Nedenleri Arasında Genetik ve Yaşam Tarzı Etkileşimi

Yani bu sadece “yaşlandım” meselesi değil.
Bazen genetik yapı, bazen yaşam tarzı, bazen de geçmişteki küçük ama fark edilmemiş travmalar bu tabloyu hazırlar.
Bir bakıma, dar kanal bir sonuçtur.
Nedeni ise yılların birikimidir.

Bir örnekle anlatalım:
30 yaşında inşaatta çalışan bir kişi, her gün ağır yük kaldırıyor.
40’ına geldiğinde hafif ağrılar başlıyor ama önemsemiyor.
50 yaşında “artık yürüyemiyorum” dediğinde çekilen MR’da dar kanal görülüyor.
Yani aslında bu tablo 20 yılın bir sonucudur.

Dar Kanalın Oluşum Süreci: “Yavaş Yavaş, Fark Ettirmeden”

Dar kanal aniden olmaz.
Bu, vücudun yavaş ama sürekli değişimidir.
İlk başta sadece uzun yürüyüşlerde ağrı hissedilir, sonra mesafe kısalır.
Bir noktadan sonra kişi markete giderken bile dinlenmek zorunda kalır.

Bir hasta şöyle demişti:

“Yürürken hep bahane buluyorum, vitrinde duruyorum, oturuyorum ama aslında ağrım geçsin diye.”
İşte bu “vitrin duraklaması” dar kanalın en tipik işaretlerinden biridir.

Dar Kanal Neden Olur? Sorusunun Cevabını Özetlersek:

Dar kanalın nedeni genellikle tek bir şey değildir.
Bu bir bileşke tablodur.
Yani yaşla birlikte başlayan yıpranma süreci; genetik yatkınlık, duruş bozukluğu, fazla kilo, travma, fıtıklaşma ve bazen ameliyat sonrası dokularla birleşir.
Sonuç olarak sinirlerin geçtiği alan daralır, ağrı ve fonksiyon kaybı başlar.

Dar Kanalı Önlemek Mümkün mü?

Bu soruyu da çok kişi soruyor:
“Hocam bu daralmanın önüne geçebilir miyim?”

Tamamen önlemek her zaman mümkün değil, ama süreci yavaşlatmak mümkün.
Doğru duruş, bel ve sırt kaslarını güçlendiren egzersizler, kilo kontrolü ve bilinçli hareket etmek çok işe yarar.
Ayrıca uzun süre sabit pozisyonda kalmamak, ergonomik sandalye ve masa kullanmak da önemlidir.

Bir fizyoterapistin dediği gibi:

“Omurga, ona nasıl davrandıysan sana öyle davranır.”

Dar Kanal ve Nükleoplasti Arasındaki Bağ Nedir?

Dar kanal dediğimizde genelde akla şu geliyor: “Kemikler kalınlaşmış, bağlar sertleşmiş, artık o kanalın içi daralmış.”
Evet, doğru. Ama bazen bu darlığın önemli bir kısmı fıtıklaşmış diskin yaptığı baskıdan kaynaklanır.
İşte bu durumda nükleoplasti, sinirlerin üzerindeki baskıyı azaltarak kanaldaki sıkışmayı hafifletebilir.

Bir örnekle açıklayalım:
Diyelim ki beldeki bir disk dışa taşmış ve kanalın içini daraltmış. Bu, hem dar kanalın etkisini artırır hem de sinir sıkışmasını ağırlaştırır.
Nükleoplasti uygulandığında, diskin iç kısmındaki fazla basınç özel bir iğneyle boşaltılır.
Yani disk bir nevi “nefes alır” ve taşan kısmı içeri çekilir.
Sonuç? Kanal içindeki sinir üzerindeki baskı azalır, ağrı hafifler.

Nükleoplasti Dar Kanalı Tamamen Düzeltir mi?

Burada dürüst olmak gerek.
Eğer kanal darlığı kemik veya bağ dokusunun kalınlaşmasından kaynaklanıyorsa, nükleoplasti bu yapısal kısmı ortadan kaldırmaz.
Ama eğer darlığın temel nedeni disk basısıysa, nükleoplasti büyük bir fark yaratabilir.

Yani şöyle diyelim:

“Dar kanal tamamen geçmez, ama nükleoplasti ile o kanalın içindeki trafik biraz rahatlar.”

Bunu bir tünel gibi düşün.
Tünelin ortasında kocaman bir taş varsa, nükleoplasti o taşı küçültür, trafiği açar.
Yani sinirlerin hareket alanı genişler, ağrılar hafifler.

Sıkça Sorulan Sorular

Kanal daralması tehlikeli midir?

Evet, ilerlediğinde tehlikeli olabilir. Çünkü omurilik ve sinirler üzerindeki baskı artar. Bu da yürüme güçlüğü, idrar kaçırma veya bacaklarda hissizlik gibi ciddi sorunlara yol açabilir.

Kanal daralması nasıl düzelir?

Hafif vakalarda fizik tedavi, egzersiz ve ağrı tedavisiyle rahatlama sağlanabilir. Ancak daralma ileri seviyedeyse cerrahi yöntemler, özellikle nükleoplasti gibi minimal girişimler tercih edilir.

Kanal daralması ağrısı nereye vurur?

Genellikle belden kalçaya, oradan da bacaklara doğru yayılır. Bazen ayaklarda uyuşma, yanma veya karıncalanma da eşlik eder.

Kanal neden daralır?

Yaşla birlikte kemik ve disk yapılarında bozulma olur. Disk fıtığı, kireçlenme ya da travma da kanalı daraltabilir. Bazı kişilerde ise doğuştan kanal yapısı zaten dardır.

Belde kanal daralmasına ne iyi gelir?

Düzenli egzersiz, sıcak uygulama, postür düzeltme ve kilo kontrolü oldukça faydalıdır. Ancak ağrılar şiddetliyse doktora başvurmak gerekir.

Belde kanal daralması egzersizleri nelerdir?

Pelvik tilt, köprü pozisyonu, diz-göğüs çekme gibi bel kaslarını güçlendiren egzersizler önerilir. Bu hareketler sinir sıkışmasını hafifletebilir.

Belde kanal daralması neden olur?

Disklerin zamanla yıpranması, fıtıklaşma veya kemik çıkıntıları omurilik kanalını daraltır. Uzun süre oturmak ve hareketsizlik de süreci hızlandırır.

Omurilik kanal daralması ameliyatı olanların yorumları nasıldır?

Çoğu hasta ameliyat sonrası ağrılarının belirgin şekilde azaldığını söyler. Yine de iyileşme süreci kişiye ve yapılan işleme göre değişir.

Belde kanal daralması belirtileri nelerdir?

Bel ağrısı, yürüme sırasında bacaklarda uyuşma, güçsüzlük, yorgunluk hissi ve bazen denge kaybı en sık görülen belirtilerdir.

Dar kanal belirtileri yaşıyorsanız gecikmeden adım atın, nükleoplasti ile omuriliğinize özgürlük kazandırın.Hemen Doktor Murat Karakuş ve uzman ekibiyle iletişime geçin!